Θέμα 1: Η ανάγκη για κριτικό αναστοχασμό
Σε αυτό το θέμα εισάγουμε την έννοια του κριτικού αναστοχασμού και ορίζουμε το πεδίο και τις χρήσεις του.
Γιατί χρειάζεται ο κριτικός αναστοχασμός;
Ο κριτικός αναστοχασμός είναι ένα βασικό εργαλείο ανάλυσης, το οποίο μπορεί να συμβάλει στην καλλιέργεια μιας εκπαιδευτικής κουλτούρας που καταπολεμά τις εξτρεμιστικές στάσεις και συμπεριφορές.
Μέσω του κριτικού αναστοχασμού, μπορούμε να αναγνωρίσουμε τις λανθάνουσες υποθέσεις που υποκινούν συγκεκριμένες συμπεριφορές, στάσεις και ενέργειες. Επιπλέον, μπορούμε να εξετάσουμε αυτές τις υποθέσεις και πώς, μέσω αυτών, οι άνθρωποι αποδίδουν νόημα στη ζωή τους και στον τρόπο που βιώνουν τον κόσμο γύρω τους.
Ωστόσο, ο κριτικός αναστοχασμός και η κριτική σκέψη υπερβαίνουν την απλή αναγνώριση και εξέταση των ιδεών πάνω στις οποίες βασίζουμε την καθημερινή μας σκέψη. Μπορούν επίσης να περιλαμβάνουν την αμφισβήτηση και την αναθεώρηση αυτών των ιδεών.
Αν και αυτό μπορεί να ακούγεται απλό, είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι πολλές υποκείμενες παραδοχές και υποθέσεις δεν αμφισβητούνται, επειδή μπορεί να μη φαίνονται προβληματικές στα άτομα που τις ενστερνίζονται. Πράγματι, ορισμένες υποθέσεις μπορεί να φαίνονται «κοινή λογική», φυσικές ή έμφυτες. Γι’ αυτό συχνά τις δεχόμαστε χωρίς να τις αμφισβητούμε.
Με το να αναστοχαζόμαστε κριτικά μπορούμε να συμβάλουμε στην ανάδειξη νέων οπτικών και γνώσεων για τον κόσμο, που θα μπορούσαν να αντικαταστήσουν προηγούμενες και δυνητικά καταστροφικές οπτικές.
Εικόνα από Taylor Wilcox στο Unsplash
Παρόλο που υπάρχουν πολλές διαφορετικές ερμηνείες και απόψεις σχετικά με το τι μπορεί να περιλαμβάνει ο κριτικός αναστοχασμός στην πράξη, υπάρχουν ορισμένα στοιχεία που είναι κοινά στους περισσότερους ορισμούς της έννοιας. Αυτά είναι:
- Προσδιορισμός βαθιά ριζωμένων πεποιθήσεων που μπορεί να έχουμε για τον εαυτό μας και τον κόσμο γύρω μας
- Ανάλυση αυτών των πεποιθήσεων και αναγνώριση των υποκείμενων παραδοχών που μπορεί να τις υποστηρίζουν
- Αντίκρουση των αντιφάσεων ή των εσφαλμένων συλλογισμών
- Αμφισβήτηση των πληροφοριών που λαμβάνουμε και άνοιγμά τους σε περαιτέρω προβληματισμό και ανάλυση
- Αναγνώριση οπτικών (κοινωνικών, πολιτιστικών, πολιτικών, επαγγελματικών) που διαφέρουν από τις δικές μας και εξέταση του πώς μπορούν να οδηγήσουν σε νέες θεωρήσεις και ερμηνείες
- Αναστοχασμός για τη σημασία και τον αντίκτυπο ενεργειών που έχουμε κάνει στο παρελθόν μέσα από το πρίσμα της νέας γνώσης
- Ανάληψη δράσης για μετασχηματισμό του τρόπου σκέψης, δράσης και επικοινωνίας μας.
